با بوجود آمدن بحران كم آبي در دنياي امروز، مي توان گفت آب از اهميت بسيار ويژه اي برخوردار است. باما بهتر است بدانيد كه فلسفه آب در فنگ شويي و همچنين در تمام اديان و فرهنگ‌ها و سنت‌ها داراي معنا و مفهوم خاص و مقدس است. معناي لغوي فنگ شويي به معناي آب و باد است . آب نيروي حيات و اولين عنصر مقدس در عناصر اربعه در كيانا و همچنين از عناصر مقدس فنگ شويي است . از ديدگاه ژان شواليه در كتاب فرهنگ نمادها معني آب را مي‌توان به سه مضمون اصلي خلاصه كرد: چشمه حيات،وسيله تزكيه،مركز زندگي دوباره.اين سه مضمون در قديم‌ترين سنت‌هاي اطلاق مي‌شوند و تركيبات تخيلي گوناگون و درعين‌حال هماهنگي را شكل مي‌دهند.در ادامه اين مقاله با مواردي آشنا مي شويم كه به شما كمك مي كند تا درك بهتري از فلسفه آب در فنگ شويي داشته باشيد. تا انتهاي اين مقاله هيجان انگيز همراه ما باشيد:

فلسفه آب در فنگ شويي و مذاهب و اديان مختلف

آب در فنگ شويي و در مقابل آتش يين است ! در ارتباط با جهت شمال ، سرما ، انقلاب زمستاني، كليه‌ها ، رنگ سياه و اشكال موجدار است. در آسيا و كشورهاي خاور دور آب شكل جوهري ظهور و اصل حيات و عنصر تولد دوباره جسماني و روحاني است نماد باروري ، خلوص حكمت، بركت و فضيلت است.

آب در فنگ شوي و در همه‌جا يك وسيله طهارت آييني است. علاوه بر آن موارد زير نيز هستند كه بايد در نظر گرفته شوند.

• آب مقدس مسيحيان
• در اسلام آب وضو و غسل
• در ژاپن مراسم باستاني فو- جويي در ميان پيران
• آيين دائو (صاحبان آب‌هاي موقوفه)

بنابراين طهارت با آب نقشي بنياني دارد. در هند و در جنوب شرقي آسيا ، طهارت مجسمه مقدسيان و مؤمنان ، به‌خصوص در سال نو به منظور تزكيه و هم به منظور تولد دوباره اتفاق مي افتد.

• ون – دسو مي‌گويد: طبيعت آب ، آن را به خلوص مي‌رساند .
• در تعليمات لائو – دسو آمده است كه آب علامت فضيلت برتر است .
• در سنت يهودي و مسيحي آب پيش از هر چيز نماد اصل و آفرينش است
• در عهد عتيق آب نماد زندگي بوده در عهد جديد نماد ذات خداوند مي‌شود.

آب در زندگي

مي توان گفت آب بركتي ابدي است كه نشانه مادر و زهدان است.آب، همچنين مبدأ هر چيز برتر را نشان مي‌دهد. اما مي‌بايست اصل الهي آن را شناسايي كرد. آب در فنگ شويي آزاد و فارغ از وابستگي است و در سراشيب زمين جاري مي‌شود . آب در فنگ شويي زندگي و نماد آفرينش عرضه مي‌شود و چون تصفيه مي كند ، پاك است و شفا مي‌بخشد، از اين رو زماني كه شما به گل پژمرده خود آب مي‌دهيد، گياه شما را دوباره جوان مي‌كند. محيط خود را با آب پاكسازي و زلال مي‌نماييد طراوت و شادابي را به محيط خود عرضه مي‌كنيد.

فلسفه آب در قرآن

قرآن در آيات متعددي به اهميت آب اشاره كرده است. در ادمه اين بخش به برخي از اين موارد اشاره كرده ايم.

«زندگي دنيا را براي ايشان به آبي تشبيه كن كه فرو فرستاديم آن را از آسمان … باد آن را در هوا پراكنده كرد» (قرآن / كهف )قران، آبي متبرك را كه از آسمان فرود مي‌آيد، علامتي الهي مي‌داند. براي همين در تصاوير بهشت كه به ما عرضه مي كند، در باغ‌هاي بهشتي چشمه‌ها و جوي‌هاي آب روان است.

الله است كه بيافريد هفت‌آسمان و هفت زمين را و آب فرو فرستاد است و بدان زمين را پس از پژمردنش زنده كرد و ايشان كه كافر شدند ، كردارهاي ايشان چون سرابي است به كوير كه تشنه آن را آب پندارد. يا چون بهارخوابي‌هاي است در درياي ژرف پيچيده در سر آن موجي بر زبر آن موج موج ديگر

(قرآن / نور)و بالاخره آب نماد زندگي است . آب حيات كه در ظلمات مكشوف مي‌شود و دوباره زنده مي‌كند. (سوره كهف)

فلسفه آب در فنگ شويي و فضاهاي معماري و شهري ايراني

در ايران قديم ! به علت كمبود آب در بخش عمده‌اي از سرزمين ، ارزش بسيار زيادي براي آب قائل بودند و ستايشگاه‌هاي بزرگي براي نيايش ايزد نگهبان آب آناهيد (ناهيد)، برپا داشته بودند. (ورجاوند ، به نقل از موسوي بجنوردي )

امكان مسكوني و به‌ويژه حياط‌هاي آن‌ها مكان مناسبي براي ارتباط انسان با عناصر طبيعي و از جمله آب بودند. ( آب در فنگ شويي نيز نمايانگر فصل زمستان و يكي از پنج عنصر اصلي فنگ شويي است ) اين ارتباط به طرق گوناگون انجام مي‌شد. يكي از آن‌ها وجود پادياوها بود. پادياوها كه كم‌كم از پيش پرستشگاه‌ها به درون خانه‌ها نيز راه‌يافته بودند، به دليل درون‌گرايي معماري شهرهاي مركزي ايران، تبديل حياط‌هاي گود بسته با پادياو و گودال باغچه لطف و صفاي ويژه اي به خانه‌هاي ايراني داده بود. حوض‌هاي داخل حياط نيز با اشكال متنوع خويش در اين زمينه نقش ارزنده ايفا مي‌نمودند. كه آب در مركز حياط باعث روشنايي و دفع انرژي هاي منفي در خانه ميشد. به همين دليل است كه شما مي شنويد در خانه هاي بافت قديم، زندگي صفاي ديگري داشت.

بارزترين سيستم‌هاي استفاده از آب در زمان هاي قديم :

در زمان هاي قديم از سيستم آبرساني براي جلوه زيبايي، نمايش آن در باغ‌هاي ايراني بوده است كه در بخش هاي متعددي استفاده مي شده است. اين ها عبارتند از:

• سيستم آبياري
• حركت آب در آب‌نماها
• تعبيه فواره‌ها
• آبشارها
• استخرها
• كاريز
• شتر گلوها

در مورد مختصات اين عناصر و نام‌گذاري آن‌ها مرحوم پيرنيا مي‌نويسد

درحالي‌كه سازندگان سيستمي جالب را براي آبياري كرت‌ها به وجود آورده‌اند ، سعي كرده‌اند كه به بهترين وجه نيز آب را نمايش دهند. به همين دليل سطوح را طوري انتخاب مي‌كردند كه جريان آب به‌خوبي ديده شود. پله‌پله كردن مسير جريان ملايم آب و تند و پرسروصدا كردن آن‌يكي از روش‌هايي است ( كه در فلسفه فنگ شويي نيز به همين شكل كاربرد دارد). كه در كف آب‌نماها و بيشتر جاهايي كه آب فرومي‌ريخت غالباً تخته‌سنگي با تراش سفيد كبكي و با طرح‌هاي مختلف كار مي‌گذاشتند كه‌موج آب را زيبا جلوه دهد.

فلسفه و جريان آب نما

آب‌نما به جوي‌هايي گفته مي‌شده كه براي منظره دادن به آب و جبران خشكي مناطق مورد استفاده قرار مي‌گرفت. عمق اين جوي‌ها حدود سي سانتي‌متر و عرض آن‌ها در حدود هشتاد سانتي‌متر بوده است . آب‌نماها فواره‌هايي داشته كه در فواصلي آب را به داخل آب‌نما پرت مي‌كرده‌اند. اين قسمت آب‌نما معمولاً سنگي بوده ولي در باغ فين از كاشي ساخته‌شده است. به فواره‌هاي بزرگ شُرن يا شلن مي‌گفتند(شاريدن يعني از بالا ريختن ) از ديگر چيزهاي ساخته‌شده براي جلوه داده آب يكي آب گردان و يكي هم آبشار سازي بوده است.

در هشت‌بهشت اصفهان آب از اشكوب ساختمان بر روي كاشي‌هاي طبقه همكف مي‌ريخته است. و در دروان قاجاريه هم ، همچنين آبشارهايي را مي‌ساختند . در چشمه عمارت بهشهر براي بردن آب از مكينه (تلمبه) استفاده مي‌كردند. در جلوي كوشك اصلي باغ‌ها ، معمولاً يك استخر به شكل مربع يا مستطيل وجود داشته است.

استخرهاي گرد ،پيش از اسلام و اوايل اسلام معمول بوده ولي بعدها به كار نمي‌رفتند ! حوض را هيچ‌وقت بيضي‌شكل نمي‌ساختند ! معتقد بودند كه آب در حوض بيضي زودتر گنديده مي‌شود. بعدها اين حوض‌ها يك‌شكل هندسي منظم و ساده از هشت‌ضلعي تا دوازده ضلعي ( در فنگ شويي هشت‌ضلعي به‌منظور هشت جهت و دوازده به‌منظور دوازده ماه سال است ) به خود گرفته است
معمولاً از هشت‌ضلعي استفاده مي‌كردند و دوازده ضلعي را بيشتر در استخرهاي نسبتاً بزرگ به كار مي‌گرفتند. حوض‌هاي هشت‌ضلعي گاهي اوقات به‌صورت هشت و نيم و هشت و نگيني و يا كشكولي ساخته مي‌شده است.

فلسفه آب و معماري ايراني

در معماري ايراني، علاوه بر آن‌كه تقريباً جملگي عناصر و فضاهاي معماري ازجمله خانه و مسجد و حسينيه و بازار به نحوي با آب مرتبط بوده‌اند ، بسياري عناصر معماري نيز اختصاصاً براي نگهداري و توزيع و مصرف آب به وجود مي‌آمدند كه ذوق و هنر ايراني تجلي زيبا و دلپذير و پرمعناي خوش را در آن به نمايش مي‌گذارد. ازجمله مهم‌ترين اين عناصر:

• آب‌انبار
• كاريزها
• آسياب‌ها
• سقاخانه‌ها
• حمام‌ها
• پل‌ها
• بندها
• و حتي (به‌نوعي) قنات‌ها را مي‌توان نام برد.

نكته مهم درباره عنصر آب در فنگ شويي

آب از دير باز به عنوان عنصر حياتي نام برده شده است. حيات تمام موجودات زنده به آن بستگي دارد. آب در فنگ شويي نيز از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين مقاله به مواردي اشاره شد كه نشان مي داد آب در جامعه ايراني قديم چه نقش مهمي را ايفا مي كرده است. همچنين در اسلام و ساير اديان نيز آب را عنصري مهم مي دانند كه در بخشي از اين مقاله ارجاعات كاملي به آن داده شد. اميدوارم كه از خواندن اين مقاله بهره كافي برده باشيد.